تأویل کارکردشناختی فضاهای عمومی محله ای از منظر هویت نمونه موردی: محله نازی آباد و مهران تهران

در مطالعه شهر ایرانی، محلات همواره یکی از قدیمی ترین و پایه­ای­ترین عوامل ساختاری شهرها به شمار می­رفتند که در مقام ابژه­ای قابل تأمل و به دور از نگاهی نوستالژیک، از ویژگی های تکامل یافته­ای برخوردار بودند. از مصادیق­ این تکامل یافتگی که خود نیازمند مداقه مفصل است، می­توان به وجود طیفی از فضاهای عمومی ـ از مشترک میان چند خانوار تا مشترک میان تمامی ساکنان محله ـ اشاره کرد که زمینه بسط و رونق تعاملات اجتماعی در سطوح مختلف محله را فراهم می­کردند. با آغاز دوره شهرنشینی فزاینده از اوایل دهه 1340، شهر ایرانی با تغییرات معناداری در کمیت و کیفیت فضاهای عمومی خود مواجه شد. از این رو و در مقایسه با کارکرد و اهمیت این فضاها، نوشتار تلاش دارد تا روشنگری را در خصوص کارکرد فضاهای عمومی در پشتیبانی از هویت محلات شهری ایجاد کند. به این منظور دو محله «نازی­آباد» و «مهران» که وجوه مشترکی از منظر سال­های شکل­گیری و طبقه اجتماعی ساکن، و وجوه افتراقی در سازمان فضایی و کمیت و کیفیت فضاهای عمومی خود دارند، مورد مطالعه تطبیقی قرار گرفتند. در تبیین چارچوب نظری پژوهش از نظرات و آرای صاحب نظرانی چون راپاپورت[1]، رالف[2]، کارمونا[3]، لینچ[4] و گِل[5] بهره گرفته شد. همچنین در انتخاب روش تحقیق، با توجه به ماهیت پژوهش که معنای خود را وام دار مجموعه عوامل چندبعدی است، از تلفیق دو روش کمّی و کیفی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش برآمده از خلال پرسشگری­ها و مصاحبه­های عمیق، نشان از نقش بسزای فضاهای عمومی در تولید و پشتیبانی از معیارهای برسازنده هویت در محلات شهری دارد. [1]. rapoport [2]. ralph [3]. carmona [4]. lynch [5]. gehl